Kế hoạch bài dạy Tự nhiên và Xã hội Lớp 3 (Chân trời sáng tạo) - Tuần 30, Chủ đề: Trái đất và bầu trời - Bài 26: Bốn phương trong không gian

CHỦ ĐỀ: TRÁI ĐẤT VÀ BẦU TRỜI
BÀI 26: BỐN PHƯƠNG TRONG KHÔNG GIAN T1,2
TIẾT 1 + 2
I. YÊU CẦU CẦN ĐẠT 
1. Kiến thức
Sau bài học, HS:
- Kể được bốn phương chính trong không gian theo quy ước.
- Thực hành xác định được các phương chính dựa trên phương Mặt Trời mọc, lặn hoặc sử dụng la bàn.
2. Năng lực:
*Năng lực chung: Năng lực tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo.
* Năng lực riêng: Củng cố và đánh giá được một số kiến thức về phương Mặt Trời mọc, lặn .
3. Phẩm chất: Nhân ái, yêu nước.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC
- GV: tranh ảnh trong SGK bài 26, giấy A0.
- HS: SGK, VBT, tranh vẽ, ảnh chụp về về phương Mặt Trời mọc, lặn .
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
A. Hoạt động khởi động 
Mục tiêu: Tạo hứng thú và khơi gợi những hiểu biết đã có của một số kiến thức về phương hướng trong không gian.
Cách tiến hành:
- GV đặt câu hỏi
- GV tổ chức dưới hình thức trò chơi : “Truy tìm đồ vật”.
- GV đưa cho HS gợi ý về cách di chuyển “ Từ bàn của thầy cô em đi hai bước ra hướng cửa sổ, rẽ phải đi thêm 1 bước ”
- GV tổ chức cho HS tham gia trò chơi dưới sự hướng dẫn của GV.
- GV nhận xét chung và dẫn dắt HS vào bài học “ Bốn phương trong không gian”.
Hoạt động 1: Xác định phương mặt trời mọc và lặn:
Mục tiêu:
- HS nhận biết được phương đông và phương tây.
Cách tiến hành:
- GV tổ chức cho HS quan sát hình 1, 2 trang 110 trong SGK hoặc GV chiếu video clip về cảnh mặt trời mọc và lặn.
- GV chia HS thành các nhóm yêu cầu mỗi nhóm thảo luận về từng hình và trả lời các câu hỏi.
1. Mặt trời mọc ở phương nào và lặn ở phương nào?
2. Em còn biết những phương nào?
- GV yêu cầu mỗi nhóm cử đại diện trả lời câu hỏi.
- GV yêu cầu các nhóm nhận xét.
- GV cùng học sinh nhận xét và rút ra kết luận.
- GV kết luận: Mặt Trời mọc ở phương đông và lặn ở phương tây. Ngoài ra còn có phương nam và phương bắc.
Hoạt động 2: Tìm hiểu cách xác định bốn phương trong không gian dựa vào phương Mặt Trời mọc.
Mục tiêu:
- HS phân biệt được cách xác định bốn phương chính trong không gian dựa vào phương Mặt Trời mọc.
Cách tiến hành:
- GV yêu cầu HS quan sát hình 3, 4 trang 111 trong SGK ( hoặc GV chiếu lên bảng) và thực hiện yêu cầu quan sát tư thế đứng của bạn Hoa
Vào buổi sáng, buổi chiều và cho biết:
+ Tay phải của Hoa chỉ về phương nào?
+ Hai phương còn lại ở đâu so với vị trí của Hoa.
- HS thảo luận theo nhóm đôi và trả lời câu hỏi.
- GV mời 2- 3 nhóm đại diện trả lời câu hỏi thảo luận.
- GV yêu cầu các nhóm nhận xét.
- GV cùng học sinh nhận xét và rút ra kết luận.
Kết luận:
- Khi đứng thẳng, hai tay em dang ngang, tay phải chỉ về phía Mặt Trời mọc là phương đông. Tay trái chỉ về phía Mặt Trời lặn là phương tây. Phía trước của em là phương bắc, phía sau là phương nam.
Hoạt động 3: Thực hành xác định bốn phương hướng trong không gian dựa vào phương Mặt Trời mọc:
Mục tiêu:
- HS xác định được bốn phương hướng chính trong không gian.
Cách tiến hành:
- GV chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm có 4 HS.
- GV yêu cầu HS thực hiện theo hướng dẫn. Một HS đứng dang tay về phía Mặt ( vào buổi sáng) hoặc dang tay trái chỉ về phía Mặt Trời ( vào buổi chiều). Ba HS còn lại trong nhóm chọn vị trí đứng sao cho trùng với bốn phương.
- GV nhận xét, tuyên dương các nhóm thực hành đúng.
- GV kết luận: Theo quy ước, bốn phương chính trong không gian là phương đông, phương tây, phương nam, phương bắc. Mặt Trời mọc ở phương đông lặn ở phương tây.
Hoạt động tiếp nối:
- GV yêu cầu HS về nhà tìm hiểu để trả lời câu hỏi : Làm thế nào để xác định các phương khi không thấy Mặt Trời vào buổi tối hoặc ở trong phòng?
TIẾT 2:
Hoạt động khởi động:
Mục tiêu:
- Tạo hứng thú và khơi gợi những hiểu biết của HS về la bàn và cách xác định bốn phương nhờ la bàn.
Cách tiến hành:
- GV tổ chức dưới hình thức hỏi – đáp.
- GV đặt câu hỏi: Khi đi biển các thuỷ thủ làm thế nào để xác định phương hướng khi không thấy được Mặt Trời ? GV có thể chiếu video clip cảnh tàu thuỷ chạy trên biển cho HS quan sát.
- GV nhận xét chung: Khi không thể xác định các phương dựa vào phương mặt trời mọc, ta phải sử dụng một dụng cụ đặc biệt đó là la bàn.
Hoạt động 2: Giới thiệu la bàn:
Mục tiêu: 
- HS nhận biết công dụng của la bàn và biết mô tả la bàn.
Cách tiến hành:
- GV yêu cầu HS thảo luận và quan sát hình 7, trả lời các câu hỏi:
1. La bàn có các bộ phận nào? Nêu ý nghĩa của các chữ cái có trên mặt la bàn?
2. La bàn dùng để làm gì?
3. La bàn có mấy màu? Nêu ý nghĩa của các chữ cái có trên mặt la bàn?
- GV yêu cầu HS chia nhóm thảo luận dựa trên thông tin ở hình 7.
- GV gọi mỗi nhóm cử đại diện trả lời câu hỏi trên.
- GV yêu cầu HS nhận xét câu trả lời cả các nhóm.
- GV nhận xét, kết luận:
La bàn dùn để xác định các phương trong không gian. Trên la bàn có các chữ L, S, E và W. N là phương bắc, S là phương nam, E là phương đông và W là phương tây. Đầu đỏ là kim la bàn luôn chỉ về phương bắc trong không gian.
Hoạt động 2: Thực hành sử dụng la bàn trong không gian:
Mục tiêu: 
- HS biết cách sử dụng la bàn để xác định các phương trong không gian.
Cách tiến hành:
- GV tổ chức cho HS chia nhóm và phát cho mỗi nhóm 1 la bàn.
 - GV yêu cầu các nhóm đặt la bàn trên bàn và dùng giấy ghi các phương chỉ bởi la bàn.
- GV yêu cầu HS các nhóm trình bày.
Kết luận:
- La bàn giúp ta xác định được các phương chính trong không gian mà không cần biết pương Mặt Trời mọc.
Hoạt động 3: Xác định bốn phương chính trong không gian bằng la bàn:
Mục tiêu:
- HS sử dụng được la bàn để xác định một số phương.
Cách tiến hành:
- GV tổ chức hướng dẫn cho HS cách sử dụng trong SGK trang 112.
- GV đặt câu hỏi: Cửa ra vào của lớp em nằm ở phương nào? Bảng của lớp em nằm ở phương nào? và đề nghị một số HS đoán.
- GV yêu cầu một vài HS ngồi ở các vị trí khác nhau trong lớp và dùng la bàn để xác định phương của cửa lớp, bảng và nói to kết quả.
- GV đề nghị HS giải thích sự khác nhau của các câu trả lời. GV giải thích sự khác nhau.
Kết luận:
Chúng ta có thể xác định được bốn phương trong không gian bằng cách dùng la bàn.
Hoạt động 3: Xác định bốn phương trong không gian dựa vào phương Mặt Trời mọc:
Mục tiêu:
- HS xác định bốn phương chính trong không gian thông qua một trò chơi.
Cách thực hiện:
- GV dặn HS chuẩn bị trước năm tấm bảng tại nhà: một bảng vẽ hình Mặt Trời, bốn bảng có viết sẵn các phương: phương đông, phương tây, phương nam, phương bắc.
- GV chia HS thành các nhóm, mỗi nhóm gồm năm HS. Một HS trong nhóm cầm bảng vẽ hình Mặt Trời, bốn HS còn lại cầm các bảng viết các phương.
- GV yêu cầu HS cầm bảng Mặt Trời chọn một vị trí đứng, HS cầm bảng “ phương đông” đứng bên cạnh Mặt Trời và ba HS còn lại phải chọn vị trí đứng sao cho phù hợp với phương bắc, phương tây, phương nam.
- GV yêu cầu HS cầm bảng Mặt Trời và HS cầm bảng “ phương đông” thay đổi vị trí. Sau đó, ba HS còn lại thay đổi vị trí theo sao cho đúng với các phương trong không gian.
- GV có thể bố trí một HS thứ sáu cho mỗi nhóm. HS này đứng giữa, tuỳ theo hướng của bạn cầm bảng Mặt Trời và bạn cầm bảng “ phương đông” để hướng dẫn cho ba bạn còn lại các vị trí thích hợp.
- GV nhận xét và tuyên dương các nhóm trả lời đúng.
Kết luận:
- Chúng ta có thể xác định được bốn phương trong không gian dựa trên quan sát phương Mặt Trời mọc và lặn.
- Lưu ý: Tuỳ theo điều kiện từng trường mà GV có thể chọn hoạt động thực hành xác định các phương bằng la bàn hoặc dựa vào phương Mặt Trời mọc, lặn chứ không nhất thiết phải tổ chức cả hai hoạt động.
- GV dẫn dắt để HS nêu được các từ khoá của bài: “ Phương đông – Phương tây – Phương nam – Phương bắc – La bàn – Không gian”.
Hoạt động nối tiếp sau bài học:
- GV yêu cầu HS về nhà sưu tầm thông tin, tranh ảnh về hình dạng của quả địa cầu.
- Cả lớp chơi thức trò chơi : “Truy tìm đồ vật”.
- HS di chuyển “ Từ bàn của thầy cô em đi hai bước ra hướng cửa sổ, rẽ phải đi thêm 1 bước ”
- HS tham gia trò chơi dưới sự hướng dẫn của GV.
- HS lắng nghe.
- HS quan sát hình 1, 2 trang 110 trong SGK hoặc video clip về cảnh mặt trời mọc và lặn.
- HS các nhóm thảo luận về từng hình và trả lời các câu hỏi:
1. Mặt trời mọc ở phương nào và lặn ở phương nào?
2. Em còn biết những phương nào?
- HS mỗi nhóm cử đại diện trả lời câu hỏi.
- HS lắng nghe.
- HS quan sát hình 3, 4 trang 111 trong SGK ( hoặc GV chiếu lên bảng) và thực hiện yêu cầu quan sát tư thế đứng của bạn Hoa
Vào buổi sáng, buổi chiều và cho biết:
+ Tay phải của Hoa chỉ về phương nào?
+ Hai phương còn lại ở đâu so với vị trí của Hoa.
- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi, các nhóm HS khác nhận xét.
- HS lắng nghe.
- HS thực hiện theo hướng dẫn. Một HS đứng dang tay về phía Mặt ( vào buổi sáng) hoặc dang tay trái chỉ về phía Mặt Trời ( vào buổi chiều). Ba HS còn lại trong nhóm chọn vị trí đứng sao cho trùng với bốn phương.
- HS lắng nghe.
- HS lắng nghe.
- Hs tham gia trả lời câu hỏi của GV.
- HS trả lời.
- HS lắng nghe.
- HS thảo luận và quan sát hình 7, trả lời các câu hỏi:
1. La bàn có các bộ phận nào? Nêu ý nghĩa của các chữ cái có trên mặt la bàn?
2. La bàn dùng để làm gì?
3. La bàn có mấy màu? Nêu ý nghĩa của các chữ cái có trên mặt la bàn?
- HS chia nhóm thảo luận dựa trên thông tin ở hình 7.
- HS nhận xét câu trả lời cả các nhóm.
- HS lắng nghe.
- HS chia nhóm và phát cho mỗi nhóm 1 la bàn.
- HS đặt la bàn trên bàn và dùng giấy ghi các phương chỉ bởi la bàn.
- HS các nhóm trình bày.
- HS lắng nghe.
- HS trả lời câu hỏi.
- HS một vài HS ngồi ở các vị trí khác nhau trong lớp và dùng la bàn để xác định phương của cửa lớp, bảng và nói to kết quả.
- HS lắng nghe.
- HS chuẩn bị trước năm tấm bảng tại nhà: một bảng vẽ hình Mặt Trời, bốn bảng có viết sẵn các phương: phương đông, phương tây, phương nam, phương bắc.
- HS cầm bảng vẽ hình Mặt Trời, bốn HS còn lại cầm các bảng viết các phương.
- HS cầm bảng Mặt Trời chọn một vị trí đứng, HS cầm bảng “ phương đông” đứng bên cạnh Mặt Trời và ba HS còn lại phải chọn vị trí đứng sao cho phù hợp với phương bắc, phương tây, phương nam.
- HS cầm bảng Mặt Trời và HS cầm bảng “ phương đông” thay đổi vị trí. Sau đó, ba HS còn lại thay đổi vị trí theo sao cho đúng với các phương trong không gian.
- HS thực hiện.
- HS lắng nghe.
- HS nêu được các từ khoá của bài: “ Phương đông – Phương tây – Phương nam – Phương bắc – La bàn – Không gian”.
IV. Điều chỉnh sau bài dạy:
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................