SKKN Nâng cao chất lượng dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường Tiểu học Phan Bội Châu, Cẩm Phả, Quảng Ninh

1. Lý do chọn đề tài
Âm nhạc đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể chất của học sinh bậc tiểu học.
Nâng cao chất lượng dạy học được xem là nhiệm vụ hàng đầu của ngành giáo dục. Do vậy toàn ngành đã tích cực thực hiện các biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục, tăng cương bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên, duy trì sĩ số học sinh, đẩy mạnh công tác phụ đạo học sinh có học lực yếu kém. Đồng thời, việc tăng cường kỷ cương, nề nếp dạy và học trong nhà trường, đặc biệt ở các trường tiểu học là các biện pháp mà nhà trường đã và đang thực hiện nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
Trong những năm gần đây, nắm bắt tình hình thực tế nhằm đáp ứng cho sự phát triển xã hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn bắt buộc. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ. Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật, trong đó âm nhạc có vị trí rất quan trọng. Ở các trường phổ thông, đặc biệt là bậc tiểu học, bộ môn âm nhạc không phải mục đích đào tạo các em trở thành ca sỹ, nhạc sỹ, mà chủ yếu thông qua môn học này các em được lĩnh hội những kiến thức ban đầu về văn hóa âm nhạc, đặc biệt là trang bị cho các em một thế giới tinh thân thoải mái, góp phần phát triển nhân cách, bồi dưỡng tình cảm đạo đức trí tuệ, giúp các em phát triển hài hòa, toàn diện hơn, đồng thời mang lại sự hứng thú, niềm phấn khởi trong học tập, giúp các em hòa mình vào tập thể, càng thêm yêu trường, lớp, thầy cô, bạn bè.
Qua tìm hiểu thực trạng dạy và học bộ môn âm nhạc ở trường tiểu học Phan Bội Châu, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh, chúng tôi thấy được phần nào về thực trạng dạy và học cũng như làm thế nào để các em chủ động trong các hoạt động và học tập là điều mà chúng tôi luôn trăn trở. Qua đó, chúng tôi muốn tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn âm nhạc, để từ đó thúc đẩy việc giảng dạy một cách triệt để và hiệu quả hơn.
Với mong muốn góp phần để những giờ dạy âm nhạc cho các em học sinh trường tiểu học Phan Bội Châu nói riêng và các trường ở thành phố Cẩm Phả nói chung đạt được hiệu quả cao nhất, tôi mạnh dạn chọn đề tài Nâng cao chất lượng dạy học môn âm nhạc cho học sinh trường tiểu học Phan Bội Châu, Cẩm Phả, Quảng Ninh.
2. Lịch sử đề tài
Điểm qua một số công trình có liên quan đến giáo dục âm nhạc bậc tiểu học như sau:
Ngô Thị Nam (2001), Phương pháp dạy học âm nhạc, Nxb Giáo dục.
Phan Trần Bảng (2000), Phương pháp giảng dạy âm nhạc trong nhà trường phổ thông, Nxb Giáo dục.
Hoàng Long – Hoàng Lân (2005), Phương pháp dạy học âm nhạc, Giáo trình dành cho các trường CĐSP, Nxb Giáo dục.
Trong các cuốn sách này, tác giả đã đưa ra được hệ thống các phương pháp dạy học cơ bản của bộ môn âm nhạc trong nhà trường phổ thông. Ngoài ra, tác giả còn đưa ra một số vai trò, đặc điểm của các em với môn âm nhạc.
Phạm tuyên (1999), Âm nhạc với trẻ em, Nxb Giáo dục.
Cuốn sách này, tác giả đã đưa ra được tổng hợp các kiến thức âm nhạc và phương pháp dạy học âm nhạc cho trẻ em.
Một số bài tham luận trong hội thảo khoa học Đổi mới phương pháp dạy học trong đào tạo giáo viên âm nhạc cho các trường phổ thông (1- 2008) tại Hà Nội.
Các bài tham luận trên chủ yếu tập trung vào nâng cao chất lượng việc dạy học âm nhạc cho giáo viên các trường phổ thông trong sự hình thành phát triển nhân cách của các em.
Luận án tiến sĩ Nghiên cứu, úng dụng trò chơi – đồng giao người Việt cho trẻ em lứa tuổi mầm non – tiểu học (2011), Đỗ Thị Minh Chính.
Công trình nghiên cứu này, tác giả đã sưu tầm một số thể loại trò chơi – đồng giao, đồng thời nêu lên được một số vai trò, ý nghĩa trò chơi – đồng giao trong sự phát triển toàn diện cho trẻ em người Việt.
Luận văn thạc sĩ Nâng cao chất lượng dạy học âm nhạc lớp 3,4,5 tại một số trường tiểu học trên địa bàn thành phố Kontum (2013) của Đặng Thị Thanh Sương.
Đây là công trình nghiên cứu rất hay, đồng thời nêu được một số giải pháp để xây dựng nền âm nhạc và nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc thiếu nhi.
Luận văn thạc sĩ Giáo dục âm nhạc cho học sinh tiểu học tại trường tiểu học Lê Văn Tám, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội (2014) của Nguyễn Thị Lệ Huyền.
Luận văn trên đã mang lại ý nghĩa âm nhạc cho học sinh tiểu học, tạo cho các em sự yêu thích và hiểu về âm nhạc.
Những công trình, đề tài nghiên cứu trên chủ yếu đề cập tới các phương pháp đổi mới dạy học âm nhạc như: Các phương pháp dạy học, ứng dụng các trò chơi – đồng giao cho các em mầm non Tuy nhiên, khi đi vào nghiên cứu việc dạy học âm nhạc cho học sinh tiểu học ở Quảng Ninh thì chưa có công trình nào.
3. Đối thượng và phạm vi nghiên cứu
 Đối tượng nghiên cứu
- Giáo viên giảng dạy môn Âm nhạc và học sinh ở trường tiểu học Phan Bội Châu - Cẩm Phả - Quảng Ninh.
- Nghiên cứu về chương trình giảng dạy âm nhạc cho học sinh lớp 1,2,3,4,5 của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
- Các hình thức tổ chức lớp học âm nhạc ở trường tiểu học Phan Bội Châu.
- Biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy âm nhạc của học sinh trường tiểu học Phan Bội Châu – Cẩm Phả - Quảng Ninh.
Phạm vi nghiên cứu
Khảo sát thực tế chương trình dạy và học cũng như các hoạt động ngoại khóa tại trường tiểu học Phan Bội Châu - Cẩm Phả - Quảng Ninh.
4. Mục tiêu nghiên cứu
Từ thực tiễn và lý luận nhằm tìm ra giải pháp phù hợp để nâng cao chất lượng dạy học âm nhạc cho học sinh tường tiểu học Phan Bội Châu, phường Cẩm Thành, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh, chúng tôi hướng đến những mục tiêu cụ thể sau:
- Nắm được khả năng tiếp thu của học sinh để đưa ra một số phương pháp giảng dạy phù hợp.
- Phân tích các ưu điểm, nhược điểm của giáo viên trong tiết dạy để có những giải pháp phù hợp.
- Đề xuất các biện pháp tích cực để nâng cao chất lượng dạy học bộ môn âm nhạc cho học sinh trường tiểu học Phan Bội Châu - Cẩm Phả - Quảng Ninh.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để tiến hành thực hiện đề tài nghiên cứu, chúng tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu chủ yếu như sau: phương pháp điều tra, phỏng vấn, phương pháp quan sát, phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp thực nghiệm. Trong từng phần, chương, mục của luận văn, các phương pháp được chúng tôi vận dụng một cách hài hòa nhằm giải quyết hiệu quả các vấn đề mà đề tài đặt ra.
6. Những đóng góp của đề tài
- Làm rõ một số cơ sở lý luận như vai trò của âm nhạc trong đời sống con người nói chung, đối với học sinh bậc tiểu học nói riêng, sơ lược về nội dung chương trình âm nhạc bậc tiểu học, một số yêu cầu nhiệm vụ dạy học âm nhạc bậc tiểu học.
- Góp phần cải tiến một số nội dung, phương pháp giảng dạy âm nhạc tại trường tiểu học Phan Bội Châu.
- Nêu lên một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học âm nhạc ở trường tiểu học Phan Bội Châu.
- Luận văn sẽ là một tài liệu tham khảo với những người quan tâm đến giáo dục âm nhạc ở bậc tiểu học.
7. Bố cục luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm có hai chương cụ thể như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn.
Chương 2: Giải pháp nâng cao chất lượng dạy học âm nhạc ở trường tiểu học Phan Bội Châu.
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1.Vai trò của âm nhạc với giáo dục tiểu học
Giáo dục âm nhạc không chỉ đóng vai trò chức năng giáo dục thẩm mỹ, mà còn thể hiện rõ chức năng giáo dục đạo đức, phát triển trí tuệ, phát triển thể chất, giáo dục nhân cách học sinh.
Âm nhạc đóng vai trò quan trọng trong giáo dục nhân cách, đặc biệt có tác dụng nâng cao nhận thức về các mối quan hệ xã hội, quan hệ huyết thống, luân lý đạo đức
Âm nhạc còn có tác động tích cực đến trí thông minh của trẻ, việc cho trẻ học một loại nhạc cụ cũng sẽ tác động đến suy nghĩ về không gian lẫn thời gian một cách hoàn hảo hơn, nhất là bộ môn toán học
Âm nhạc với việc giáo dục đạo đức
Âm nhạc đã tác động rất lớn trong việc điều chỉnh hành vi của trẻ, thông qua âm nhạc trẻ biết những gì nên và không nên Qua đó rèn luyện những phẩm chất đạo đức tốt, những khái niệm ban đầu về đạo đức (ngoan – hư, tốt – xấu ). Âm nhạc góp phần không nhỏ vào việc trang bị cho trẻ những hiểu biết về những nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức, rèn luyện cho trẻ những tình cảm và hành vi đạo đức phù hợp với xã hội mà trẻ đang sống.
Âm nhạc bồi dưỡng tố chất thẩm mỹ
Giáo dục thẩm mỹ cho tất cả các em học sinh thông qua âm nhạc, nhằm phát triển khả năng lĩnh hội, cảm thụ, hiểu biết về cái đẹp, nhận biết được cái hay, cái dở và sự sáng tạo trong âm nhạc mà các em được tiếp xúc, trực tiếp thể hiện những trạng thái cảm xúc thông qua từng bài hát, từng tác phẩm. Đồng thời âm nhạc cũng dìu dắt đến những hình tượng sống động của cuộc sống, giúp các em có sự liên tưởng tốt, khi nghe một bài hát có nhịp điệu khoẻ khoắn, sẽ gợi trong các em một niềm vui, sự tin tưởng, hào hứng, phấn khởi hay những bài hát ru gợi lên tình cảm dịu dàng, sâu lắng, đằm thắm 
Điểm qua chương trình môn Âm nhạc ở bậc tiểu học
Trong chương trình môn âm nhạc ở bậc tiểu học được triển khai từ lớp 1 đến lớp 5, một tuần các em được học một tiết, một năm học 35 tuần tương đương với 35 tiết. Để phù hợp với lứa tuổi cũng như trình độ và đặc điểm nhận thức, cấu trúc chương trình học được chia làm 2 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Chương trình cho các lớp 1, lớp 2, lớp 3.
Ở các lớp này, âm nhạc sẽ cung cấp những kiến thức đầu tiên về học hát, bước đầu hình thành các kỹ năng cần thiết để các em hoàn thành được các bài hát theo chương trình. Thông qua môn học hát giáo dục cho các em cảm nhận và vận dụng cái hay, cái đẹp vào sinh hoạt và học tập hàng ngày. Giai đoạn này các em sẽ học hát là chính, ngoài ra, còn được bổ sung các kiến thức âm nhạc thông qua phần “Phát triển khả năng âm nhạc”.
Giai đoạn 2: Chương trình dành cho các lớp 4, lớp 5.
Các em ở lớp 4, lớp 5 ngoài phân môn học hát, được học thêm 2 phân môn đó là phân môn phát triển khả năng âm nhạc và phân môn tập đọc nhạc. Mục tiêu của môn âm nhạc ở giai đoạn này là hình thành một trình độ văn hóa âm nhạc tối thiểu cho các em, bước đầu làm quen một số kỹ năng đơn giản về ca hát và thói quen tập hát đúng nhằm tạo cho các em hứng thú, vui vẻ khi học hát, nghe ca nhạc, kích thích tiềm năng nghệ thuật, làm cho đời sống tinh thần của trẻ thêm phong phú [7,tr74].
Chương trình học hát lớp 1, 2, 3
Lớp 1,2,3 chương trình môn âm nhạc gồm có 2 phần: phần học hát và phần phát triển khả năng âm nhạc.
Phần học hát
Mục đích chủ yếu của môn âm nhạc này là cung cấp cho học sinh những kiến thức căn bản, rèn luyện một số kỹ năng bước đầu về ca hát, TĐN, phát triển khả năng cảm thụ âm nhạc, giúp các em biết sơ lược về một số nhạc sĩ trong và ngoài nước Bộ GD&ĐT đã quy định về môn âm nhạc ở các trường tiểu học được triển khai từ lớp 1 đến lớp 5, chương trình gồm 3 phân môn: học hát, TĐN, phát triển khả năng âm nhạc
Phần phát triển khả năng âm nhạc
Phần này không có trong chương trình bắt buộc nhưng theo giáo viên có thể dạy theo các yêu cầu trong sách Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn âm nhạc ở tiểu học do bộ GD&ĐT ban hành.
Chương trình lớp 4,5
Chương trình bộ môn âm nhạc ở giai đoạn này gồm có 3 phân môn: phân môn học hát, phân môn TĐN, phân môn phát triển khả năng âm nhạc.
Phân môn học hát
Phần học hát ở giai đoạn này được rút ngắn hơn giai đoạn 1. Trong chương trình SGK, các bài hát ở giai đoạn 1 có 11 – 12 bài hát, các bài hát ở giai đoạn 2 có 10 bài hát. Nội dung chương trình giai đoạn 2 nhiều hơn giai đoạn 1 cho nên phần học hát các bài ca khúc thiếu nhi được giảm bớt.
Phân môn tập đọc nhạc
Trong chương trình phân môn tập đọc nhạc ở tiểu học do bộ GD&ĐT ban hành, phân môn TĐN chỉ áp dụng cho lớp 4, lớp 5. ở lớp 3 các em cũng đã được làm quen với nốt nhạc thông qua trò chơi, nhưng giáo viên chưa đi sâu vào giảng dạy. Đối với lớp 4 khi học các bài TĐN, đây là bước đầu tiên để các em tiếp cận và thực hiện bộ môn này.
Phân môn phát triển khả năng âm nhạc
Các chương trình phân môn phát triển khả năng âm nhạc tiểu học do bộ GD&ĐT ban hành, phân môn phát triển khả năng âm nhạc chỉ áp dụng từ lớp 4 trở lên, bao gồm kể chuyện âm nhạc, nghe nhạc, giới thiệu một vài nhạc cụ dân tộc giúp các em hiểu rõ hơn nền âm nhạc dân tộc và phát triển khả năng âm nhạc của các em.
Một số nhận xét về chương trình âm nhạc
Phân môn học hát
Chương trình phân môn học hát thông qua bộ sách giáo khoa âm nhạc tiểu học, đáp ứng được mục tiêu và nhiệm vụ của môn học, trang bị cho các em vốn kiến thức nhất định.
Phân môn tập đọc nhạc
Kiến thức phân môn TĐN được trang bị rất cơ bản, các đơn vị sắp xếp khoa học, giai điệu và lời ca dễ nhớ, tương đối phù hợp với nhận thức ở độ tuổi các em.
Phân môn phát triển khả năng âm nhạc
Qua tìm hiểu, chúng tôi thấy chương trình dạy học âm nhạc tiểu học do bộ GD&ĐT ban hành nói chung phù hợp với lứa tuổi học sinh. Mặc dù còn một số điều chưa hợp lý nhưng chúng tôi tin rằng trong những lần chỉnh lý, bổ sung sau này các tác giả biên soạn sẽ có những chương trình hoàn thiện hơn.
Thực trạng trong công tác dạy học ở trường tiểu học Phan Bội Châu
Vài nét về trường tiểu Phan Bội Châu
Trường tiểu học Phan Bội Châu được thành lập năm 1954 là trường tư thục Phan Bội Châu học tại nhà sứ Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Đến năm 1956, trường chính thức được xây dựng tại nơi đây với 4 phòng học, 6 lớp, tổng số 192 học sinh.
Qua 56 năm xây dựng và phát triển, đến nay nhà trường đã có 19 lớp với tổng số 562 học sinh và 30 cán bộ, giáo viên. 56 năm qua, đội ngũ giáo viên nhà trường với trình độ đào tạo chuẩn, trình độ chuyên môn và quản lý tổ chức tốt. Luôn giữ vững truyền thống dạy tốt học tốt, trường luôn đạt danh hiệu trường tiên tiến và tiên tiến xuất sắc cấp tỉnh.
Cơ sở vật chất, các trang thiết bị dạy học khang trang, đầy đủ, phục vụ tốt cho công tác giáo dục và các hoạt động khác. Cảnh quan sư phạm được quy hoạch khá đẹp, bố trí sân chơi, bãi tập hợp lý, khoa học
Trường có 3 tổ chuyên môn (tổ 1, tổ 2,3 và tổ 4,5): tổ chuyên môn có kế hoạch hoạt động theo kế hoạch chỉ đạo của nhà trường. Kế hoạch hoạt động của tổ được xây dựng cho cả năm học, từng kì, từng tháng.
Các hoạt động giáo dục, các phong trào thi đua trong nhà trường hàng năm đạt chất lượng tốt.
Đặc điểm và khả năng tiếp thu âm nhạc của học sinh
Các em trường tiểu học Phan Bội Châu rất thích ca hát, có khả năng nghe tốt. các em khá nhạy cảm, nhận biết nhanh, dễ dàng nắm được cao độ, trường độ, âm hình tiết tấu, đường nét giai điệu 
Một số em bước đầu còn e thẹn, rụt rè, thiếu tự tin, hát còn sai về cao độ và tiết tấu, không chủ động xây dựng bài, bởi vậy giáo viên phải nhẹ nhàng bằng những hình thức hấp dẫn mới mẻ để uốn nắn các em.
Tình hình dạy và học âm nhạc ở trường tiểu học Phan Bội Châu
Qua khảo sát thực tế tại trường tiểu học Phan Bội Châu – phường Cẩm Thành – thành phố Cẩm Phả - tỉnh Quảng Ninh cho thấy, các giáo viên thực hiện đúng yêu cầu về phương pháp đối với môn học âm nhạc, nhất là môn học hát, TĐN. Phân môn phát triển khả năng âm nhạc cho học sinh được giáo viên dạy khá linh hoạt nhưng vẫn thực hiện đúng yêu cầu của chương trình đề ra.
Năm học 2017 – 2018 được sự đồng ý của Ban giám hiệu nhà trường, chúng tôi đã khảo sát một số lớp dạy âm nhạc, dự giờ ngẫu nhiên các lớp 1,2,3,4,5.
* Với phân môn học hát, ngày 12/12/2017 chúng tôi đến dự tiết học ở lớp 2A1 do cô giáo Trần Thanh Lan giảng dạy. Lớp có 32 học sinh.
Nội dung tiết học: học bài hát: Múa vui, Nhạc và lời: Lưu Hữu Phước.
* Với phân môn tập đọc nhạc, ngày 4/1/2018 chúng tôi đến dự tiết học ở lớp 4A3 do cô Trần Thanh Lan giảng dạy, lớp có 31 học sinh.
Nội dung tiết học:
- Ôn tập bài hát Cò lả
- Tập đọc nhạc số 4
* Với phân môn phát triển khả năng âm nhạc, ngày 18/1/2018 chúng tôi đến dự tiết học ở lớp 5A1 do cô giáo Trần Thanh Lan giảng dạy, lớp có 28 học sinh.
Nội dung tiết học:
- Ôn tập TĐN số 3, số 4.
- Kể chuyện âm nhạc: Nghệ sĩ Cao Văn Lầu
Kết quả kiểm tra, đánh giá môn học Âm nhạc năm học 2017 - 2018
Trong thời gian tìm hiểu tình hình thực tế tại trường tiểu học Phan Bội Châu, chúng tôi đã có những cuộc khảo sát học sinh thông qua các phiếu điều tra ở 5 khối lớp, để từ đó chúng tôi thấy được thái độ của các em đối với môn âm nhạc.
Chúng tôi đã phát tổng số 209 phiếu cho HS
Kết quả thu lại các phiếu như sau:
Nhìn chung, các em trường tiểu học Phan Bội Châu rất thích học âm nhạc, tổng số các em thích học âm nhạc chiếm 72%, các em không thích học âm nhạc chiếm 11%. Qua đó thấy rằng nhu cầu học âm nhạc của các em rất lớn.
Ngoài khảo sát các phiếu điều tra ra, chúng tôi còn làm việc với phòng giáo vụ để xin bảng điểm môn học âm nhạc của 5 khối ở năm 2015 – 2016.
Với kết quả mà chúng tôi thu nhận được ở phòng giáo vụ trường tiểu học Phan Bội Châu, tỉ lệ các em đạt điểm giỏi chiếm 68%, điểm khá chiếm 15%, điểm trung bình chiếm 17%. Tỉ lệ các em đạt điểm giỏi chiếm rất cao trong khi đó tỉ lệ các em đạt điểm khá lại rất thấp, điều này chúng ta có thể thấy rõ ở bảng thống kê mà chúng tôi thu nhận được. Tuy nhiên, qua các tiết dự giờ cho thấy số kết quả điểm thi cuối năm chưa thể hiện đúng thực chất trình độ các em.
Qua tìm hiểu tình hình thực tế tại trường tiểu học Phan Bội Châu, chúng tôi đã tìm ra những thuận lợi và khó khăn để có hướng khắc phục những tồn tại trong việc dạy học âm nhạc.
* Thuận lợi:
+ Trường tiểu học Phan Bội Châu là một trường chuẩn quốc gia nên có đầy đủ trang thiết bị phục vụ phương tiện dạy học âm nhạc.
+ Các giáo viên về bộ môn âm nhạc đều có trình độ đại học thuộc các trường chuyên nghiệp.
+ Đa số các em học sinh yêu thích âm nhạc, một số em tỏ ra có năng khiếu âm nhạc, đối tượng học sinh có nhu cầu thưởng thức âm nhạc cao.
* Khó khăn:
Về học sinh:
+ Các em đa số là con em công nhân ngành than, từ nhiều nơi đến nên khả năng ngôn ngữ và phát âm của các em chưa được chuẩn, nhất là âm “l” và “n”.
+ Giữa các em có sự chênh lệch về trình độ âm nhạc, năng khiếu các em không đồng đều, các em chỉ biết hát còn nhận biết nốt nhạc rất hạn chế, đặc điểm tâm sinh lý hay hưng phấn đột ngột nên khi học hát còn yếu hơi, phát âm nhả chữ chưa chính xác.
+ Các em chưa coi trọng môn học, coi đây là môn học phụ nên hình thành thái độ không nghiêm túc, thiếu tập trung, chưa thực sự chú ý vào việc học làm ảnh hưởng đến không khí học tập chung của lớp.
Về giáo viên:
+ Giáo viên ít sử dụng các phương tiện dạy học bổ trợ như tranh ảnh, các loại máy nghe nhạc, băng, đĩa để giới thiệu các phân môn như phân môn phát triển khả năng âm nhạc 
+ Trong giờ học âm nhạc hầu như giáo viên chỉ chú ý đến hình thức tổ chức một tiết học, chứ chưa chú ý đến hình thức tổ chức giáo dục âm nhạc khác như: kết hợp hài hòa với trò chơi ngay trong giờ học hoặc trong các hoạt động âm nhạc khác Phương pháp giảng dạy chưa có sự đổi mới, thiếu tích cực.
+ Giáo viên giảng dạy theo kiểu truyền thụ một chiều nên chưa phát huy hết tính chủ động tích cực và khả năng phát huy của học sinh. Việc sử dụng nhạc cụ đối với giáo viên chưa thường xuyên, còn gặp rất nhiều khó khăn.
+ Giáo viên cần nâng cao khả năng hát, sử dụng nhạc cụ, kỹ năng chỉ huy, kỹ năng hoạt động âm nhạc cùng phương tiện dạy học âm nhạc để thu hút sự yêu thích của các em đối với môn học này.
Mục đích dạy học môn âm nhạc ở trường tiểu học Phan Bội Châu là giáo dục cho học sinh biết hát, tập đọc nhạc, phát triển khả năng âm nhạc, rèn luyện cho các em kỹ năng để các em hát đúng nhạc, hát có diễn cảm, tập đọc, chép nhạc ở mức độ đơn giản, luyện cho các em nghe và cảm nhận âm nhạc nhằm giáo dục tính nhân văn cho các em. Thực tế công tác dạy học môn âm nhạc ở trường tiểu học Phan Bội Châu còn gặp rất nhiều khó khăn, vì thế chúng tôi cần nghiên cứu và tìm ra được những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn âm nhạc ở trường tiểu học Phan Bội Châu.
Hoạt động ngoại khóa
Công tác ngoại khóa ở trường tiểu học Phan Bội Châu diễn ra cũng khá sôi nổi với nhiều hoạt động khác nhau. Nhưng đối với lĩnh vực âm nhạc thì mới chỉ dừng lại ở một vài cá nhân vốn có chất giọng hay, chứ chưa tạo thành một sinh hoạt mang tính tập thể với sự tham gia của nhiều người.
Tiểu kết chương 1
Trong chương 1, chúng tôi đã tìm hiểu tình hình thực tế về chương trình sách giáo khoa âm nhạc của bậc tiểu học, cũng như tình hình dạy và học tại trường tiểu học Phan Bội Châu trong những năm gần đây, chúng tôi nhận thấy nhà trường đã áp dụng chương trình mới, nhưng lại chưa thực sự đổi mới phương pháp giảng dạy.
Có thể là do những nguyên nhân như tuổi các em còn nhỏ, các em còn rất ham chơi, chưa ý thức được việc học; khả năng tiếp thu của các em chưa đồng đều dẫn đến kết quả giờ học chưa cao; lượng kiến thức học sinh tiếp thu được còn hạn chế 
Cả 3 phân môn học hát, TĐN, phát triển khả năng âm nhạc đều quan trọng, nhưng đối với các em trường tiểu học Phan Bội Châu, phân môn các em cảm thấy khó khăn nhất là phân môn TĐN.
Phân môn TĐN trường tiểu học Phan Bội Châu hầu như các em chưa biết nốt nhạc, khi các em đọc một bài TĐN nào đó, các em thường đọc thuộc lòng, nhiều lúc các em đọc sai tên nốt mà các em vẫn không biết. Đối với các em, mỗi lần học đến phân môn TĐN, các em rất vất vả, rụt rè, các tiết học không sôi nổi cho lắm.
Từ những vấn đề và thực tiễn nêu trên, đề tài hướng đến mục đích đổi mới một số hình thức dạy học âm nhạc hiện nay, làm cho chương trình dạy học âm nhạc thêm phong phú, hấp dẫn hơn, để thông qua đó, giáo dục những kiến thức âm nhạc một cách hiệu quả, nhằm đáp ứng mục tiêu giáo dục con người trong tương lai. 
Chương 2
GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC ÂM NHẠC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC PHAN BỘI CHÂU
2.1. Đổi mới phương pháp dạy học
Tôi đã tiến hành nghiên cứu một số phương pháp dạy học âm nhạc, quá trình thực tập sư phạm tham khảo các tài liệu, tôi đã tiến hành nghiên cứu và tự phát hiện đổi mới một số phương pháp dạy học âm nhạc cho trường tiểu học Phan Bội Châu, nơi tôi giảng dạy đã nhiều năm. Dưới đây là một vài cải tiến bổ sung vào phương pháp dạy học âm nhạc cho học sinh trường tiểu học Phan Bội Châu mà chúng tôi đã tham khảo qua các tư liệu do PGS.TS Lê Anh Tuấn viết.
2.1.1. Đổi mới phương pháp dạy hát
Nay tôi thay đổi quy trình dạy hát gồm 6 bước sẽ mang lại hiệu quả và chất lượng tốt hơn:
Bước 1: Giới thiệu, tìm hiểu tác giả, tác phẩm
Cách thứ 1: Giáo viên thuyết trình, giáo viên cho học sinh nghe một bản nhạc về vùng miền của bài hát đó, hoặc có thể cho các em nghe chính bài hát mà các em sẽ được học vào tiết học hôm đó.
Cách thứ 2: Giáo viên đặt câu hỏi để giới thiệu bài hát.
Cách thứ 3: Giáo viên sử dụng tranh ảnh minh họa cho bài hát để học sinh nhận xét về nội dung của chúng, từ đó dẫn dắt và giới thiệu bài hát.
Bước 2: Giới thiệu lời ca
Dạy hát ở tiểu học, đọc lời ca giải quyết 3 nhiệm vụ: học sinh biết bài hát có mấy câu, tập đọc lời ca cho trôi chảy và hiểu ý nghĩa của một số từ khó.
Cách 1: Đọc lời ca kết hợp với gõ đệm theo phách
Cách 2: Đọc lời ca kết hợp với gõ đệm theo tiết tấu
Bước 3: Nghe hát mẫu
Giáo viên hát mẫu hoặc mở đĩa nhạc cho học sinh nghe, các em lắng nghe, cảm nhận và kiểm nghiệm những điều đã tìm hiểu ở bước đọc lời ca.
Dù có đĩa nhạc, học sinh vẫn thích nghe giọng của chính thầy cô thể hiện bài hát. Khi hát, giáo viên cần chú ý đến giọng hát, cách hát và việc sử dụng nhạc cụ của mình, phải thể hiện được nội dung tình cảm của bài hát, truyền cảm được hồn của tác phẩm tới học sinh. Đĩa nhạc không thể thay thế được tiếng hát của thầy cô.
Bước 4: Khởi động giọng
Khi khởi động giọng, giáo viên cần hướng dẫn học sinh đứng thẳng, tư thế tự nhiên. Giáo viên đàn chuỗi âm ngắn, đơn giản để các em nghe và đọc bằng âm “la, ma, mô, mi”.
Bước 5: Tập hát từng câu theo lối móc xích và hát cả bài
Tập hát từng câu và kết nối theo lối móc xích sẽ giúp các em mau nhớ lời ca và hát chuẩn xác giai điệu. Việc củng cố, luyện tập từng đoạn của bài hát ngoài việc giúp các em cảm nhận giai điệu và lời ca, còn giúp các em tự tin hát đúng cao độ, câu hát không rời rạc, không ê a, phát âm nhả tiếng rõ lời. Đặc biệt là giúp các em loại bỏ sự chán nản khi chưa thực hiện được bài tập.
Thông thường, có 3 cách gõ đệm để luyện tập củng cố bài hát cả bài:
Cách 1: Hát kết hợp gõ đệm theo phách.
Cách 2: Hát kết hợp gõ đệm theo nhịp.
Cách 3: Hát kết hợp gõ đệm theo tiết tấu.
Bước 6: Củng cố, kiểm tra
Giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại nội dung đã học như: Các em đã học gì, nhớ điều gì, yêu thích gì? Giáo viên hướng dẫn học sinh trình bày bài hát bằng cách hát đối đáp, hát nối tiếp hoặc lĩnh xướng, trình bày bài hát kết hợp gõ đệm. Giáo viên cần chú ý giáo dục thái độ, giáo dục thẩm mỹ và dặn dò các em tiếp tục học hát cho thuộc lời ca.
Có rất nhiều cách để củng cố, sửa sai cho các em, chúng tôi đưa ra 3 cách:
Cách 1: Giáo viên lắng nghe, chữa từng lỗi nhỏ của các em.
Cách 2: Dùng đàn đánh lại 2 – 3 lần các câu mà các em hát chưa đúng để các em nghe giai điệu.
Cách 3: Mời 1 em học hát tốt nhất sửa lỗi cho bạn mình, điều này tạo nên tính tích cực trong các em, cũng như củng cố trí nhớ cho các em.
Cách 4: Hát đuổi. Giáo viên cho một nửa lớp hát trước và một nửa lớp hát đuổi theo sau.
Cách 5: Hát cộng đánh nhịp. Giáo viên cho một em hát tốt nhất lớp vừa hát vừa đánh nhịp, sau đó cho cả lớp đứng đạy vừa hát vừa đánh nhịp.
2.1.2. Đổi mới phương pháp dạy TĐN
Để đạt được mục tiêu,đồng thời căn cứ vào thực trạng dạy phân môn TĐN ở trường tiểu học Phan Bội Châu, chúng tôi mạnh dạn thay đổi quy trình dạy TĐN gồm 6 bước sẽ mang lại hiệu quả và chất lượng tốt hơn:
Bước 1: Giới thiệu bài TĐN, tên nốt, hình nốt trên khuông nhạc khóa son
Giáo viên treo bảng phụ bài TĐN lên bảng và giới thiều về bài tập đọc nhạc cho học sinh một cách ngắn ngọn rồi vào bài TĐN.
*Dạy đọc nốt trên khuông nhạc khóa sol.
Bước 2: Đọc cao độ của bài TĐN
Giáo viên dịch giọng sao cho phù hợp với giọng của học sinh. Giáo viên cho học sinh đọc cao độ từ nốt thấp lên nốt cao rồi theo hiều ngược lại.
Giáo viên cho học sinh nhận biết cao độ của các nốt nhạc trong bài TĐN.
Giáo viên cho học sinh đọc từng nốt nhạc trong bài TĐN.
Bước 3: Đọc tiết tấu và lời ca
Thường có 3 cách để các em thực hiện tiết tấu.
Cách thứ nhất: Giáo viên đọc tên nốt nhạc theo tiết tấu
Cách thứ hai: Chỉ gõ tiết tấu mà không đọc tên nốt nhạc theo tiết tấu.
Cách thứ ba: Giáo viên vừa đọc tên nốt nhạc theo tiết tấu vừa gõ tiết tấu.
Cách thứ tư: Đọc tên nốt nhạc theo tiết tấu kết hợp với gõ theo nhịp.
Bước 4: Tập đọc từng câu theo lối móc xích và đọc cả bài
Giáo viên nên đọc trước 1 – 2 lần hoặc chỉ định 1 – 2 học sinh đọc tốt cho các em nghe để các em nắm vững tên nốt nhạc và vị trí nốt nhạc hoặc giáo viên đàn giai điệu cả bài 1 – 2 lần để học sinh bước đầu hình thành ra giai điệu, đồng thời các em thấy tự tin hơn.
Bước 5: Ghép lời ca
Thông thường có 3 cách gõ đệm để luyện tập củng cố bài TĐN.
Cách 1: Hát kết hợp gõ theo nhịp
Cách 2: Hát kết hợp gõ theo tiết tấu
Cách 3: Hát kết hợp gõ theo phách
Bước 6: Củng cố, kiểm tra
Ở đây giáo viên có thể có những câu hỏi như: Các em có cảm nhận như thế nào về bài học hôm nay? Giai điệu của bài TĐN như thế nào? Tính chất vui hay buồn? Nhanh hay chậm?... Ngoài ra giáo viên có thể kiểm tra bằng cách chia nhóm, tổ, cá nhân đọc và nhận xét lẫn nhau.
2.1.3. Đổi mới phương pháp phát triển khả năng âm nhạc
Theo chúng tôi, để phân môn phát triển khả năng âm nhạc mang lại hiệu quả tốt gồm các bước sau:
* Các bước trong quy trình giới thiệu nhạc cụ
Bước 1: Giới thiệu tên, hình dáng, đặc điểm của từng nhạc cụ.
Giới thiệu tên, hình dáng của nhạc cụ sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về đặc điểm cũng như tính năng của nhạc cụ đó. Có rất nhiều cách giáo viên có thể giới thiệu nhạc cụ cho học sinh dễ nhận biết:
Cách 1: Giáo viên giới thiệu các nhạc cụ có thật cho các em.
Cách 2: Giới thiệu nhạc cụ thông qua tranh ảnh.
Bước 2: Nghe âm sắc
Việc nghe âm sắc của các nhạc cụ là rất cần thiết, nhằm giúp phát triển khả năng nghe nhạc cho các em. Có 2 cách sau:
Cách 1: Giáo viên cho các em nghe âm sắc của nhạc cụ có thật.
Cách 2: Giáo viên cho các em nghe qua âm sắc đàn phím điện tử hoặc qua băng đĩa nhạc.
Bước 3: Củng cố
Cách 1: Giáo viên yêu cầu học sinh giới thiệu từng nhạc cụ theo tranh ảnh.
Cách 2: Giáo viên củng cố kiến thức thông qua tổ chức trò chơi, như cho các em nghe âm sắc rồi đoán tên nhạc cụ.
Cách 3: Nghe hoặc xem dàn nhạc biểu diễn có sự tham gia của nhạc cụ.
* Các bước trong quy trình học kể chuyện âm nhạc
Thời lượng thực hiện nội dung kể chuyện âm nhạc khoảng 15 phút.
Theo chúng tôi, quy trình dạy kể chuyện âm nhạc gồm 6 bước là hợp lý và mang lại hiệu quả tốt.
Bước 1: Giới thiệu về câu chuyện
Giáo viên giới thiệu tên, xuất xứ hoặc khái quát về câu chuyện,có thể đưa ra các bức tranh khi bắt đầu câu chuyện, nhằm kích thích trí tưởng tượng của học sinh.
Bước 2: Giáo viên kể chuyện
Cách thứ 1: Giáo viên kể chuyện thông qua sự hiểu biết của mình
Cách thứ 2: Giáo viên kể chuyện thông qua các bức tranh
Cách thứ 3: Sử dụng hình thức phát vấn
Cách thứ 4: Giáo viên cho 1 học sinh đứng dậy đọc câu chuyện
Bước 3: Học sinh tập kể chuyện
Học sinh có thể đứng tại chỗ hoặc lên trước lớp, dựa vào tranh minh họa, kể từng đoạn (phần đầu, phần giữa, phần cuối) hay toàn bộ câu chuyện, các em có thể dựa vào những chi tiết đã sắp xếp theo thứ tự để tập kể chuyện.
Bước 4: Giáo dục thái độ.
Cách 1: Giáo dục thái độ thông qua các câu chuyện mà giáo viên đang dạy.
Cách 2: Giáo viên hướng dẫn các em liên hệ với thực tế, kể một vài tấm gương mà các em biết, thông qua đó, giáo viên động viên các em cố gắng học tập.
Bước 5: Nghe nhạc.
Đây là khâu then chốt nhằm phát triển khả năng nghe nhạc của các em, thông qua kể chuyện âm nhạc. Khi cho các em nghe nhạc, giáo viên nên cho các em nghe các bản nhạc liên quan đến câu chuyện mà giáo viên đang dạy.
Bước 6: Củng cố.
Cách 1: Giáo viên sử dụng hình thức phát vấn, đặt một vài câu hỏi, học sinh trả lời để khắc sâu nội dung câu chuyện, giúp các em nhớ câu chuyện tốt hơn.
Cách 2: Giáo viên đưa ra các chi tiết, yêu cầu học sinh sắp xếp chúng theo trình tự câu chuyện.
2.2. Tổ chức các hoạt động âm nhạc ngoại khóa
2.2.1. Hoạt động văn nghệ trong sinh hoạt chung của nhà trường
Âm nhạc ngoại khóa là mảng không thể thiếu trong nhà trường phổ thông nói chung và tiểu học nói riêng. Trong nhà trường phổ thông, hoạt động văn nghệ trong sinh hoạt chun